logo facebooka

logo linkedin

logo linkedin

 (0-22) 654-10-44

Blog

Blog - lista

  •  

     

    jobless-businessman-with-empty-wallet-per47zt

     

    Wpływ epidemii wirusa SARS-CoV-2 na obowiązki menadżerów w terminowym zgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości

     

    Wprowadzony 13 marca 2020 r. stan zagrożenia epidemicznego[1] a następnie 20 marca 2020 r. stan epidemii[2] oraz wynikające z tego powodu restrykcje[3], co oczywiste i widoczne gołym okiem, utrudniają bądź uniemożliwiają prowadzenie działalności gospodarczej. Tym samym wpływają destrukcyjnie na sytuację finansową przedsiębiorstw, które nie prowadząc działalności operacyjnej nie uzyskują operacyjnych wpływów i nie regulują wydatków gotówkowych. Oznaczać to będzie z reguły utratę płynności finansowej przedsiębiorstw, gdyż bieżący poziom płynności finansowej kształtowany jest w głównej mierze przez wzajemną relację wpływów i wydatków operacyjnych[4]. Powyższe spowoduje niechybnie powstanie tzw. zatorów płatniczych w obrocie gospodarczym. W konsekwencji w niedługim czasie wielu przedsiębiorców stanie się niewypłacalnymi[5] w rozumieniu ustawy Prawo upadłościowe[6] i będzie na niech ciążyć obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

     

    Po myśli art. 11 ust. 1 p.u. dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Zgodnie z art. 11 ust. 2 p.u. dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

     

    Zgodnie z art. 21 ust. 1 p.u. w terminie 30 dni od dnia niewypłacalności przedsiębiorca zobowiązany jest zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielnia) albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (np. spółka jawna), obowiązek ten spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami (np. członkowie zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością). Zaniechanie złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości w czasie właściwym może powodować szereg negatywnych skutków dla menadżerów w postaci odpowiedzialności majątkowej (art. 21 ust. 3 p.u., art. 299 § 1 k.s.h.[7], art. 116 § 1 o.p.[8]), karnej (art. 586 k.s.h.) oraz quasi-karnej (art. 373 i nast. p.u.).

     

    Rząd RP wprowadza instrumenty, które w swoim zamierzeniu mają pomóc przedsiębiorcom w obecnej sytuacji[9].

     

    W dniu 9 kwietnia 2020 r. Sejm RP uchwalił ustawę o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Ustawa została przekazana do Senatu RP. Nowelizacja wprowadza zmiany w zakresie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

     

    Zgodnie z art. 72 pkt 44 tej ustawy w uCOVID dodany ma zostać art. 15 zzra, którego ust. 1 stanowi, że jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości dłużnika powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19, bieg terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Po tym okresie termin ten biegnie na nowo. Ponadto ustawa wprowadza domniemanie (wzruszalne) polegające na przyjęciu zaistnienia stanu niewypłacalności z powodu COVID-19, jeżeli stan niewypłacalności powstał w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.

     

    Tak więc ustawodawca wprowadza - wyłącza czasowo (na okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii) obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

     

    Jest to istotne rozwiązanie dla przedsiębiorców i kadry zarządzającej, pozwala bowiem, bez ujemnych konsekwencji prawnych przewidzianych przywołanymi wyżej przepisami p.u., k.s.h i o.p., trwać w stanie niewypłacalności do czasu odwołania stanu epidemii. Ustawodawca zakłada więc, że po odwołaniu tego stanu przedsiębiorcy będą w stanie przywrócić swoją zdolność do regulowania zobowiązań pieniężnych. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że poprzez omawiane rozwiązanie ustawodawca pośrednio przyznaje, że wprowadzone uCOVID instrumenty mające umożliwić przedsiębiorcom „przetrwanie” stanu epidemii okażą się niewystarczające, tj. że nie uchronią przed stanem niewypłacalności.

     

    Omawiana regulacja może stać się również pułapką dla menadżerów. Jeżeli przez okres stanu epidemii przedsiębiorstwa „przejedzą” swój majątek, a po zakończeniu tego stanu przedsiębiorcy nadal będą niewypłacalni, to wnioski o ogłoszenie upadłości będą podlegały oddaleniu z uwagi na brak majątku na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego (art. 13 ust. 1 p.u.)[10]. Taka sytuacja, zgodnie z orzecznictwem, uniemożliwia uznanie, ze wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony „w czasie właściwym”. Tym samym złożenie wniosku insolwencyjnego w opisanej sytuacji nie wyłącza odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej na podstawie art. 116 § 1 o.p.[11], art. 299 § 1 k.s.h.[12] ani art. 21 ust. 3 p.u.

     

    Podkreślić trzeba, że warunkiem zastosowania tego rozwiązania będzie okoliczność, że niewypłacalność powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, czyli po dniu 12 marca 2020 r. Tym samym beneficjentem tego rozwiązania nie są przedsiębiorcy, którzy już wcześniej byli niewypłacalni a mimo tego zaniechali zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości[13]. Odnotować wypada, że stan zagrożenia epidemicznego oraz stan epidemii nie wyłącza uprawnienia do złożenia wniosku insolwencyjnego (uchylony zostaje wyłącznie obowiązek) – przedsiębiorca może, tak jak przed 13 marca 2020 r. złożyć stosowny wniosek.

     

    Warto również odnotować, w kontekście odpowiedzialności menadżerów za niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie[14], że na mocy ustawy z dnia 9 kwietnia 2020 r. sprawy o rozpoznanie wniosku restrukturyzacyjnego przewidziane w ustawie Prawo restrukturyzacyjne[15] staną się sprawami pilnymi w rozumieniu uCOVID, co oznacza, ze w przypadku zaniechania przez dany sąd czynności z powodu COVID-19 prezes sądu apelacyjnego lub Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, może wyznaczyć inny sąd równorzędny, położony na obszarze tej samej lub innej apelacji, jako właściwy do rozpoznania wniosku restrukturyzacyjnego należącego do właściwości sądu, który zaprzestał czynności[16].

     

    Łukasz Błaszczuk – adwokat, licencjonowany doradca restrukturyzacyjny

     

    www.blaszczuk.pl  

     

    Chcesz dowiedzieć się więcej? Sprawdź nasze szkolenie online z tej tematyki: https://www.pikw.pl/odpowiedzialnosc-menadzera-za-niezlozenie-wniosku-o-ogloszenie-upadlosci-w-czasie-wlasciwym,art_521_626.html

     

    ______________________________

     

    [1] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. poz. 433 ze zm.).

    [2] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. poz. 491 ze zm.).

    [3] Określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. poz. 566 ze zm.).

    [4] M. Lipski, Wewnętrzna oraz zewnętrzna rezerwa płynności w zarzadzaniu płynnością finansową przedsiębiorstwa, [w:] J. Grzywacz (red.), Płynność finansowa przedsiębiorstw w Polsce. Uwarunkowania, zarządzanie płynnością, ryzyko, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2014, s. 137.

    [5] Badania przeprowadzone w Polsce w latach 2007-2010 prowadzą do wniosku, że pomiędzy wielkością zatorów płatniczych a odnotowanych upadłości zachodzi bardzo ścisła zależność – por. P. Dec, Metody zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstw w Polsce w warunkach występujących zatorów płatniczych i zwiększającej się liczby upadających przedsiębiorstw, [w:] J. Grzywacz (red.), Płynność finansowa…, s. 129.

    [6] Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t. jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 498 ze zm.); dalej w skrócie jako „p.u.”.

    [7] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t. jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.).

    [8] Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.).

    [9] Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 ze zm.); dalej w skrócie jako „uCOVID”.

    [10] Wniosek jest oddalany również w sytuacji, w której majątek wystarczy wyłącznie na pokrycie tych kosztów.

    [11] Por. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 listopada 2017 r., I FSK 320/16.

    [12] Por np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2007 r., III CSK 404/06.

    [13] Nietrudno jednak założyć, że w zdecydowanej większości wniosków o ogłoszenie upadłości dłużnicy (nawet ci, którzy byli niewypłacalni przed ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii) będą wskazywać jako przyczynę swojej niewypłacalności właśnie sytuację wywołaną tymi stanami.

    [14] Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu w odpowiednim terminie stanowi przesłankę wyłączającą odpowiedzialność dłużników i menadżerów jednostek organizacyjnych przewidzianą w art. 21 ust. 3 zd. 2 p.u., odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania (art. 299 § 2 k.s.h.), zaś członka zarządu sp. z o.o. i S.A. (w tym w organizacji) za zaległości spółki w zakresie zaległości podatkowych i innych danin publicznych (art. 116 § 1 pkt 1 o.p.).

    [15] Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (t. jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 243 ze zm.).

    [16] Z uwagi jednak na okoliczność, że rozpoznanie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego (zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu) odbywa się z reguły na posiedzeniu niejawnym, wprowadzony przepis nie będzie miał, jak się wydaje, większego zastosowania do postepowań w przedmiocie rozpoznania wniosków restrukturyzacyjnych.