PIKW PIKW strona główna Publikacje Księgarnia PIKW


 

Stanisław Kałużny

Kontrola Wewnętrzna - Teoria i Praktyka

Podręcznik akademicki, Wydanie II uaktualnione i rozszerzone

Cena: 75,00 zł (w tym VAT)

 

Zamów 

 


DOSKO i PIKW, Warszawa 2016, ISBN 978-83-917231-1-1


ALEKSANDER ROSS

Drugie wydanie książki Kontrola wewnętrzna. Teoria i praktyka Stanisława Kałużnego jest rozszerzoną edycją podręcznika akademickiego funkcjonującego w społeczności kontrolerskiej od roku 2008. Publikacja w sposób kompleksowy ujmuje problematykę kontroli wewnętrznej jako funkcji kierowania/zarządzania.Nak

Multidyscyplinarny charakter opracowania pozwala na przekazanie pełnego zakresu wiedzy niezbędnej do profesjonalnego wykonywania nadzoru oraz kontroli w organizacji. Autor słusznie podkreśla, że kontrola jest tym rodzajem działania, którego naczelnym celem jest regulowanie i korygowanie wszelkich czynności dla zapewnienia ich przyszłej sprawności i skuteczności. Zauważa jednocześnie, że dla kierownictwa instytucji czy przedsiębiorstwa kontrola stanowi: mechanizm samoobrony przed niepowodzeniami, system wczesnego ostrzegania, własny sygnalizator zagrożeń, źródło nieupiększonej prawdy, skuteczny instrument doskonalenia całokształtu działalności. Te właśnie cechy działalności kontrolnej sprzyjają tworzeniu uogólnień dotyczących przedmiotu teorii kontroli, aksjologii i metod badawczych.

Tak jest, ale jak być powinno? – to jednak nie tylko dylemat osób wykonujących funkcję nadzoru i kontroli, ale także dylemat pracowników wykonawczych. Każdy bowiem powinien systematycznie obserwować swą pracę, porównując ją: w czasie, czy się poprawia? w przestrzeni, czy pracuje gorzej niż inni? z wzorcami, czy jest taka, jaką być powinna? Zarówno kontrolowany pracownik, jak i kontroler - powinni formułować wnioski pokontrolne i na ich podstawie zmierzać do doskonalenia swojej pracy.

Nowoczesne kierowanie organizacją wymaga nowego spojrzenia na kształt kontroli wewnętrznej, na jej strukturę organizacyjną, na funkcje, jakie może i powinna spełniać kontrola. Ta nowa optyka dotyczy przede wszystkim kadry  menedżerskiej, a także „kontrolnego ramienia”  menedżera, jakim jest wyodrębniona komórka kontroli gospodarczej.

 

Podręcznik składa się z p i ę c i u części, ułożonych chronologicznie - od spraw najogólniejszych, teoretycznych, do praktycznych, nadających się niemal do natychmiastowego zastosowania. Poszczególne części książki to: Elementy teorii kontroli, Systemy kontroli w zarządzaniu, Czynnik ludzki w kontroli, Warsztat kontrolerski oraz Dokumenty kontroli wewnętrznej.

  1. W p i e r w s z e j części, po przedstawieniu genezy kontroli instytucjonalnej oraz rozwoju myśli o kontroli, omówiono rozwój instytucji kontrolujących. Następnie, po koniecznych uściśleniach terminologicznych, zaprezentowano dyscypliny wiedzy wspomagające pracę kontrolującego, a następnie kierunki rozwoju teorii kontroli, wskazując przy tym na związki tej teorii z praktyką.
  2. Szczegółowo powyższe zagadnienia zostały opisane w części d r u g i e j, w której dokonano przeglądu podstawowych organów kontroli specjalistycznej w Polsce. Uczyniono to na przykładzie Najwyższej Izby Kontroli, gdyż na jej bogatych doświadczeniach oparte są zasady i tryb postępowania podstawowych ogniw systemu kontroli - omówiono ich organizację, zadania oraz stosowane sposoby wykonywania czynności kontrolnych. Wskazano także na uprawnienia tych organów i jednocześnie na podstawowe ich obowiązki względem podmiotów kontrolowanych.
  3. W części  t r z e c i e j  autor prowadzi Czytelnika przez wszystkie arkana wiedzy, doświadczenia i umiejętności potrzebne w przygotowaniu kontroli, jej przebiegu oraz w postępowaniu pokontrolnym. Na uwagę zasługuje szczegółowe przedstawienie zasad i metod badania oraz dowodzenia w procesie kontrolnym, z wykorzystaniem krajowych oraz międzynarodowych standardów wykonywania kontroli.
  4. W części c z w a r t e j zwraca się szczególną uwagę na zagadnienia z zakresu prakseologii, psychologii zarządzania i kontroli, kultury osobistej i organizacyjnej, humanizacji, etyki normatywnej i dobrych obyczajów w kontroli. Dzięki temu, profesjonalny kontroler ma okazję porównać swoją „filozofię” kontrolowania z typowymi sylwetkami kontrolerów: zaangażowany, umiarkowany, z przypadku, oportunista, fanatyczny ścigacz.
  5. W części p i ą t e j dokonano prezentacji oraz analizy wzorów dokumentów regulujących funkcjonowanie systemu kontroli wewnętrznej w organizacji, a następnie zamieszczono wzory wszystkich dokumentów dotyczących faz: planistycznej, wykonawczej i pokontrolnej. Są one niezmiernie przydatne.

Na uwagę czytelnika zasługują ponadto: indeksy (osobowy i rzeczowy), liczne rysunki i tablice poglądowe, wytłuszczenia w tekście, dobrze dobrane motta umieszczone przed każdym rozdziałem oraz obszerne wykazy literatury przedmiotu po każdej części. W ten sposób autor wychodzi naprzeciw licznym postulatom społeczności kontrolerskiej, nobilitowanej w roku 2004, kiedy to wprowadzono ustawowo nowe zawody: kontroler wewnętrzny oraz kontroler państwowy.

Konstrukcja tej pracy podporządkowana jest tezie, że model kontroli wewnętrznej odpowiada modelowi kierowania organizacją. Trudno bowiem wyobrazić sobie dobrze funkcjonujący system kierowania, w którym kontrola nie zapewniałaby kierownictwu informacji o skuteczności zastosowanych instrumentów kierowania. Dostrzegam, że każdy kto chce profesjonalnie wykonywać kontrolę, znajdzie w tej książce odpowiedzi na wiele nurtujących go pytań oraz pomoc w rozwiązywaniu spraw trudnych, związanych z warsztatem pracy kierowniczej oraz kontrolerskiej.

Studiując tę książkę przekonujemy się, że zaprezentowane w niej ujęcie zagadnień gwarantuje prawidłową ciągłość rozwoju nauki o kontroli, ujmując także wskazania organizacji międzynarodowych, w tym unijne determinanty tendencji rozwojowych kontroli.

Po lekturze książki można dojść do wniosku, że nowocześnie wykonywana kontrola to coraz trudniejszy, bardziej złożony proces. To, co do niedawna było celem, dzisiaj już nie jest nawet początkiem. Zauważmy, że od kontrolera oczekuje się odpowiedzi na coraz trudniejsze pytania. Chcemy, aby to był ekspert postępu w każdej dziedzinie działalności firmy. O tym i wielu innych podstawowych zagadnieniach z zakresu kierowania autor pisze w sposób prosty i przekonujący, przybliżając czytelnikowi podstawowe problemy trudnej „ sztuki kontrolowania”.  

Jestem przekonany, że pozycja ta powinna znaleźć się nie tylko na biurku każdego nowoczesnego menedżera i profesjonalnego kontrolera, ale również w podręcznym księgozbiorze przede wszystkim - pracowników pionów finansowych firm. Niemniej jednak, przy odpowiedniej adaptacji może ona z powodzeniem służyć kontrolerom pracującym w państwowych organach kontroli specjalistycznej, a także w organach samorządu terytorialnego, bankowości i innych organizacjach. Może być ponadto pomocna w tzw. samokształceniu kierowanym, a także indywidualnym samokształceniu „przy biurku”. Jest obecnie podstawowym, obowiązkowym podręcznikiem, w procesie zdobywania nowego zawodu, zawierającym pełen program specjalistycznego kształcenia podyplomowego kontrolerów wewnętrznych. Może jednocześnie z pożytkiem służyć studentom np. uczelni menedżerskich, ekonomicznych, biznesowych – jako literatura uzupełniająca.

Dodajmy jednocześnie za autorem, że każdy kierownik, aby sprawdzić, czy jego decyzje są rzeczywiście i prawidłowo wykonywane, musi mieć możliwość kontrolowania aparatu wykonawczego, bowiem w przeciwnym razie jego władza po pewnym czasie stałaby się fikcją. Wynika z tego, że działania nadzorcze i kontrolne (kontrola instytucjonalna) urzeczywistniają się jako integralny atrybut jego władzy.

Książka ma charakter operacyjny – dotyczy praktycznych działań kontrolnych. Autor podjął w niej także próbę odpowiedzi na niezwykle ważne pytanie: czy kontrola wewnętrzna może być sumieniem danej firmy ? Odpowiedź jest zdecydowanie twierdząca.

Na koniec warto przytoczyć cenną uwagę autora, że bez kontroli nie ma postępu. Nie bez znaczenia jest również fakt, że książka została napisana przez byłego, wieloletniego inspektora Najwyższej Izby Kontroli, a następnie badacza i nauczyciela akademickiego.